W dniu 7 listopada 2019 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Wychowanków Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Muzeum SGGW odbyły się uroczystości uczczenia 101 Rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości oraz został złożony hołd poległym i pomordowanym pracownikom i studentom w czasie II wojny światowej.

W uroczystościach uczestniczyły władze uczelni, dziekani poszczególnych Wydziałów, pracownicy, emerytowani pracownicy, studenci oraz zaproszeni goście. Uroczystości objęte były honorowym patronatem przez Instytut Medycyny Weterynaryjnej i Wydział Medycyny Weterynaryjnej.

Tradycyjnie od lat uroczystości rozpoczynają się wykładem w Muzeum SGGW poświęconym rektorom, którzy odegrali znacząca rolę w życiu naszej uczelni, a także położyli zasługi dla Polski spełniając czyny przekraczające zakres ich obowiązków. Tegoroczny wykład był poświęcony profesorowi chemii rolnej Marianowi Górskiemu, rektorowi SGGW dwóch kadencji (w latach 1933-1936 i 1947-1949), dwukrotnemu dziekanowi Wydziału Ogrodniczego (w latach 1927-1929 i 1931-1933), dziekanowi Wydziału Rolniczego (w latach 1946-1947). Uroczystości w Muzeum SGGW poprowadziła kustosz Muzeum – pani  Karolina Grobelska.

Na uroczystościach obecni byli: JM Rektor prof. dr hab. Wiesław Bielawski, prof. dr hab. Marian Binek – I zastępca rektora, Prorektor ds. nauki; prof. dr hab. Kazimierz Banasik – Prorektor ds. rozwoju; prof. dr hab. Kazimierz Tomala – Prorektor ds. dydaktyki; prof. dr hab. Michał Zasada – Prorektor ds. współpracy międzynarodowej oraz Kanclerz SGGW dr inż. Władysław W. Skarżyński.

Uczestniczyli również rektorzy SGGW poprzednich kadencji: prof. dr hab. Jan Górecki, prof. dr hab. Tomasz Borecki, prof. dr hab. Alojzy Szymański. Gośćmi byli prof. Leszek Żukowski, dziekan oraz wieloletni pracownik Wydziału Technologii Drewna, prezes Zarządu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej; prof. dr hab. Piotr Skłodowski, pracownik Politechniki Warszawskiej, wychowanek i uczeń profesora M. Górskiego. Gościem specjalnym uroczystości był wnuk profesora Mariana Górskiego – pan Marian Górski.

Rektor SGGW prof. dr hab. W. Bielawski powiedział, że niepodległościowe uroczystości należą do niezwykle ważnych wydarzeń na uczelni, w których społeczność akademicka może wspólnie oddać hołd tym, którzy walczyli o niepodległość i tym, którzy przyczynili się do rozwoju SGGW. Pan Rektor podkreślił wyjątkową osobowość profesora Mariana Górskiego, wszechstronność jego wykształcenia i ogromną wiedzę oraz stworzenie przez niego infrastruktury i rozwój działalności Stacji Doświadczalnej w Skierniewicach, w tym „założenie istniejących tam do dzisiaj wieloletnich nawozowych eksperymentów polowych. Stacja ta jest obecnie najstarszym obiektem doświadczalnictwa rolniczego w kraju i jednym z najstarszych w Europie, a jej stulecie SGGW obchodzić będzie w 2021r.”. Rektor zaznaczył z dużą radością, że był studentem profesora Marina Górskiego.

Referat pt. „Rektor Marian Górski 1886-1961. Uczony, organizator i społecznik” wygłosił Jan Łabętowicz, emerytowany profesor, były dziekan Wydziału Rolnictwa i Biologii SGGW. Prof. Jan Łabętowicz przedstawił niezwykle bogatą biografię prof. M. Górskiego.

W latach 1923-1961 M. Górski jako profesor SGGW zorganizował Zakład Uprawy i Nawożenia Roli w Skierniewicach, kierował budową infrastruktury pola doświadczalnego w Skierniewicach oraz założył drugą część trwałych doświadczeń nawozowych (pierwsza część została założona przez prof. J. Mikułowskiego-Pomorskiego /pierwszego rektora SGGW/ w 1922r.). W tym okresie organizował Wydział Ogrodniczy SGGW, pełniąc dwukrotnie funkcję dziekana. Jedną z zasług M. Górskiego jako rektora SGGW w pierwszej kadencji było doprowadzenie do wybudowania w 1936r. pawilonu II SGGW przy ul. Rakowieckiej. Prof. J. Łabętowicz: zwrócił szczególną uwagę na postawę prof. M. Górskiego w czasie II wojny światowej, kiedy jako kierownik Pola Doświadczalnego w Skierniewicach wyraził zgodę na udział pracowników w tajnym oddziale Armii Krajowej i na przechowywanie broni dla AK.

Po wojnie M. Górski był dziekanem Wydziału Rolniczego i ponownie Rektorem SGGW. Odbudowywał zniszczoną działaniami wojennymi uczelnię. Zorganizował pierwszą w Polsce pracownię izotopową w Katedrze Chemii Rolniczej SGGW (1956r.) Był pomysłodawcą i głównym organizatorem (1954r.) trzynastu wojewódzkich Stacji Chemiczno-Rolniczych, mających na celu odpowiednie stosowanie nawozów w Polsce. Był autorem 110 oryginalnych prac naukowych, książek i podręczników.

Po wykładzie odbyło się wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych z towarzyszeniem Ludowego Zespołu Artystycznego SGGW „PROMNI”. Uczestnicy spotkania otrzymali śpiewniki z wybranymi pieśniami patriotycznymi. Na wstępie zaśpiewano „Marsz Pierwszej Brygady”, który został nazwany przez marszałka Józefa Piłsudskiego „najdumniejsza polską pieśnią”. Kolejne pieśni to: „Białe róże” – jedna z najbardziej znanych piosenek żołnierskich z czasów I wojny światowej, „O mój rozmarynie – pieśń z czasów I wojny światowej i wojny polsko – bolszewickiej. Na zakończenie zaśpiewano jedną z najsłynniejszych polskich pieśni wojskowych związanych z bitwą o Monte Cassino czyli „Czerwone maki na Monte Cassino”.

W drugiej części uroczystości odbył się Apel Poległych i Pomordowanych Członków Społeczności Akademickiej SGGW. Apel odbywa się od ponad 20 lat w holu Auli Kryształowej, gdzie w latach 70. ubiegłego wieku umieszczono z inicjatywy Stowarzyszenia Wychowanków SGGW tablice z nazwiskami poległych i pomordowanych w latach 1939–1945 pracowników i wychowanków Uczelni. Apel tradycyjnie przeprowadził mgr inż. Józef Rzewuski, wiceprezes Stowarzyszenia Wychowanków. W swoim wystąpieniu podziękował za udział w tej ważnej uroczystości władzom uczelni i pocztowi sztandarowemu SGGW, który sposób szczególny  symbolizuje uczelnię.

Uczestniczący w apelu Rektor SGGW prof. dr hab. Wiesław Bielawski powiedział m.in. „Zgromadziliśmy się w przededniu Narodowego Święta Niepodległości, by uczcić pamięć poległych i pomordowanych pracowników i studentów Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego”. Jak co roku przywołamy dziś w apelu poległych pamięć 453 członków naszej społeczności, których nazwiska widnieją na tablicach pamiątkowych. Wspomnimy bohaterów, którzy z wielkim oddaniem, narażając zdrowie i życie walczyli o wolność naszej ojczyzny i na przestrzeni wieków stawali do walki zawsze wtedy, gdy wymagało tego dobro Polski”.

Treść apelu poległych odczytała studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, wzywając do Apelu tych, którzy złożyli ofiarę własnego życia dla odzyskania i utrwalenia wolności ojczyzny, w tym: 48 studentów poległych w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1918-1920; 453 pracowników, wychowanków i studentów poległych na frontach kampanii wrześniowej 1939 r., poległych i zamordowanych w czasie drugiej wojny światowej, zakatowanych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, zamęczonych, zaginionych i rozstrzelanych przez NKWD podczas wywózek na Daleki Wschód, w Katyniu, Miednoje, Ostaszkowie i Charkowie, poległych w Powstaniu Warszawskim, zamęczonych i rozstrzelanych w egzekucjach ulicznych przez hitlerowców, a także poległych za wolność ojczyzny w innych dramatycznych okolicznościach.

Wartę honorową przy tablicy pamiątkowej i asystę honorową pełnili studenci Wydziału Medycyny Weterynaryjnej. Oprawę muzyczną uroczystości zapewnili członkowie Orkiestry Reprezentacyjnej SGGW. Przed tablicami poświęconymi poległym i pomordowanym członkom społeczności akademickiej złożono kwiaty i zapalone znicze.

Po Apelu Poległych i Pomordowanych uczestnicy uroczystości złożyli także kwiaty przed tablicą w centralnej części kampusu uczelni, upamiętniającą wszystkich poległych w wojnach w latach 1918-1920 i 1939-1945.

Uroczystości te mają dla mnie szczególny wymiar, gdyż wśród 543 pracowników, wychowanków i studentów SGGW poległych w czasie drugiej wojny światowej jest również mój stryj Stanisław Legutowski – student SGGW i UW, który był dowódcą oddziału Armii Krajowej. W wielu 28 lat w dniu 14 kwietnia 1942 roku został zamordowany przez Niemców.

Opracowanie i zdjęcie – Hanna Legutowska